Wa’t op ynternet de namme Jabik Veenbaas (1959) yntikket, fynt him as filosoof, as oersetter, as dichter, mar ek as skriuwer fan literêr proaza. Lang wie hy warber yn de Fryske literatuer, as besprekker fan boeken, as dichter en as oersetter fan û.o. Obe Postma, mar de jongste jierren makke hy mear namme as Nederlânsktalich dichter en oersetter fan Ingelske dichters as Wordsworth en Coleridge en (mei Willem Visser) fan de Kritiken fan Immanuel Kant. En koartlyn ferskynde fan him it boek De verlichting als kraamkamer, by útjouwerij Nieuw Amsterdam. Yn dit boek besprekt Veenbaas fyftjin oansprekkende figueren út de [meer…]

Een onbevredigende zomer want te veel en te weinig. En een intrigerend boek waar ik – gelukkig – maar geen vat op kan krijgen. Dit citaat zal me lang bij blijven, omdat soms zulke momenten niet in augustus vallen, maar al in juli. En omdat de komma in de eerste zin niet voor het woordje ‘maar’ staat, waar je hem misschien eerder zou verwachten. Schoonheid zou ik dat misschien wel durven noemen. ‘Er was een tijd, meestal eind augustus, dat de zomer met een verblindende kracht op de bomen beukte die barstensvol in blad stonden maar plotseling op een dag [meer…]

‘Bloomsday’, doemde ineens op in mijn hoofd toen ik de film Oh Boy van regisseur Jan Ole Gerster zag. Omdat we in deze film een dag uit het leven volgen, in zwartwit, van de in Berlijn wonende, studentikoze drop-out Niko. Alles wat Niko aanpakt lijkt hem – op een wat onhandige wijze – uit handen te vallen. De ene grappige scene volgt op het andere absurdistische voorval en in hoog tempo verliest Niko zijn vriendin, zijn rijbewijs en uiteindelijk ook de financiële ruimte die zijn vader al die jaren heeft geboden. Nog geen kop koffie kan hij bestellen, laat staan [meer…]

Op 25 mei besproken in het programma Op en út van Douwe Heeringa, voor Omrop Fryslân. Benien van Berkel, Tobie Goedewaagen (1895-1980). Een onverbeterlijke nationaalsocialist. De Bezige Bij, Amsterdam 2013. www.debezigebij.nl Tobie Goedewaagen was enkele jaren getrouwd met de zus van de van oorsprong Friese typograaf Sjoerd Hendrik de Roos (1877-1962), min of meer een tijdgenoot van El Lissitzky. Die zuster, Annie, was voordien de partner van beeldhouwer en kunstenaar John Rädecker. Maar het huwelijk was geen lang leven beschoren, al zou Goedewaagen met zijn twee kinderen uit dit huwelijk wel bijna voortdurend contact houden. De kinderen van Annie uit [meer…]

Op 25 mei besproken in het programma Op en út van Douwe Heeringa, voor Omrop Fryslân. Piter Boersma, De krêftproef. Friese Pers Boekerij, Ljouwert 2012. www.friesepersboekerij.nl Het verhaal, de plot, is zeker wel aanwezig in deze experimentele roman, maar door de auteur nadrukkelijk ondergeschikt gemaakt. Hoofdpersoon, als je daar al van mag spreken in dit boek (dat een lange, lange, lange rij personages kent) is ene Jelle Westerbaan. ‘Wie ben ik’, ‘waar ben ik’ en ‘hoe kan ik de wereld een beetje gelukkiger te maken’? Dat zijn de exemplarische vragen die Westerbaan zichzelf stelt. Hij geeft iets van een antwoord [meer…]

Op 25 mei besproken in het programma Op en út van Douwe Heeringa, voor Omrop Fryslân. Vladimir Majakovski/El Lissitzky, Voor de stem. Uitgeverij Huis Clos, Rimburg/Amsterdam 2013. www.uitgeverijhuisclos.nl El Lissitzky, geboren in 1890 en gestorven in 1941, werkte in de jaren twintig, een periode van grote culturele bloei in Rusland, samen met o.a. Iljah Ehrenburg en met de dichter Vladimir Majakovski. Het was de tijd van experimenten. Mooi voorbeeld is ‘Zaoem’ van de futuristen. Daarbij werd gebruik gemaakt van niet-bestaande klankcombinaties die fonetisch wel mogelijk waren en zo nieuwe betekenissen moesten oproepen. Maar daarnaast werd er ook op unieke wijze [meer…]

“The arts are our salvation – the only thing that allows us to heal and also helps us dream about what will make the world a better place” Nick Cave 2013 Nick Cave. Bij het horen van deze naam is het moeilijk om niet direct – Oh Lord – in de armen van de befaamde Australische zanger te vallen. Onderwijl zachtjes enkele maten van The Ship Song prevelend. Maar deze keer ben ik voor de wereld van een hele andere Nick Cave gevallen, namelijk voor die van de Amerikaanse trans-artist die werkt als maker van sculpturen, installaties, performance, video, design [meer…]

Op 20 april bespoken voor Omrop Fryslân, in het programma ‘Op en út’ van Douwe Heeringa.   Charles den Tex, De erfgenaam. De Geus, Breda 2013. www.degeus.nl Charles den Tex studeerde film en fotografie en dat kun je merken. Hij heeft niet altijd een hele fijne pen en moet het duidelijk meer hebben van een goede plot, met al zijn politiek-maatschappelijke implicaties, dan van een mooie psychologische karaktertekening van zijn personages of een opvallend goede stijl. Een verhaal vertellen, dat kan hij als geen ander, waarbij hij vaak traag begint, langzaam het tempo opvoert, tot je als lezer het boek niet [meer…]

‘Daar ben ik al!’. Monter stapt Wim Helsen het toneel op. En hij begint te praten over iemand die allerlei vreselijke dingen heeft uitgehaald. Of de zaal ook niet vindt dat zo’n persoon eigenlijk een ontzettende hufter is. Het publiek is van meet af aan betrokken bij het toneel en knikt stilzwijgend. Dan voert Helsen het wangedrag van die persoon al maar meer op, veroordeelt diens gedrag intussen mede uit naam van het publiek en zulks in steeds heviger bewoordingen. Tot door een plotselinge wending in de voorstelling er ineens een misverstand tussen het publiek en Helsen is gerezen. Hij [meer…]

‘Bernlef, in namme sa Frysk-eigen as ‘t mar kin, en hwat lit dy jin allegearre wol net riede. Riede, – wisten wy mar hwat mear, wie der mar hwat fan syn wurk foar ús biwarre bleaun!’ Sa fersuchte in wat al te romantyske Jan Tjittes Piebenga yn syn Koarte skiednis fan de Fryske skriftekennisse. Yn it bekende ‘wolkenboek’ oer de Fryske literatuer stiet it wat neutraler, mar wurdt wol praat oer de ‘heldenpoëzie’ fan de Fryske bard Bernlef. Neffens de misjonaris Liudger wie der ein achtste ieu nammentlik in sekere Bernlef dy’t song oer ‘de daden van de voorouders en [meer…]