Onwaarschijnlijk veel mensen hebben afgelopen anderhalf jaar huis en tuin en schuur opgeruimd. Gemeentelijke stortplaatsen konden de overvloedige spullen op bepaalde momenten nauwelijks verwerken. Er kwamen nota bene apps aan te pas om onze stroom afval te reguleren en nog raakten mensen slaags met elkaar op de vuilnisbelten van ons bestaan. Een lachwekkende voorstelling misschien, als hij niet tegelijkertijd zo treurig was. 

Naast al dat opruimen, afbreken en neerhalen was er tevens sprake van opbouw, verbouw en versiering. We hebben wat afgeklust met elkaar en de bestelbusjes van installateurs en aannemers zoemen soms even hinderlijk door stad en land als knutjes op een warme zomerdag. Probeer nog maar eens rustig in je tuin te zitten, zonder dat ergens in de omgeving iemand aan het hakken of boren is. En de schilder komt graag je huis een leuke opfrisbeurt geven, maar dan wel pas volgend jaar.

Begrijpelijk dat dit soort zaken mensen aan het hart gaan, maar ik hoop dat ze dezelfde overtuiging aan de dag leggen op het moment dat we de wereld weer echt mogen verkennen. Want ons dagelijks bestaan is in breder verband ook dringend aan opbouw, verbouw en versiering toe. Milieurampen worden aan elkaar geregen in een tempo waarbij dat van het verlies aan biodiversiteit bijna verbleekt, meer oorlogen lijken volstrekt onoplosbaar, democratieën staan in toenemende mate onder druk en dan spreek ik nog maar niet over de mogelijke dreiging van alweer nieuwe epidemieën. De lijst van droevige berichten in de media is wat dat betreft schier eindeloos.

Oplossingen liggen niet voor het oprapen. Helder. Maar antwoorden komen ook pas als we met elkaar de goeie vragen stellen. En hoe leer je de wereld kennen? Door boeken te lezen. Door je met kennis een harnas aan te meten tegen de onwetendheid. Lezen maakt ons weerbaarder als mens en helpt ons enorm om op een andere manier tegen zaken aan te kijken. Als je een conflict of een vraagstuk wilt oplossen, is het om te beginnen noodzakelijk dat je je kunt verplaatsen in het perspectief van De Ander. Schrijvers van romans, verhalen en gedichten, maar ook schrijvers van (literaire) non-fictie helpen je daarbij. 

Een van de speerpunten van Leeuwarden UNESCO City of Literature is leesbevordering. Er zijn in Nederland ongeveer 2,5 miljoen laaggeletterden en daarnaast is sprake van een grote groep lezers die te weinig leest en daardoor leesvaardigheden dreigt te verliezen. Daar moeten we ons met man en macht tegen verweren, met eenzelfde enthousiasme als waarmee we tegenwoordig al ruziënd onze vuilnisbelten ophogen. Weg met die ontlezing!

Tips in deze leesbijlage zijn bedoeld voor iedereen: voor mensen die al heel graag lezen en nu gretig naar de boekhandel kunnen rennen met een nieuwe lijst titels, maar ook voor mensen die graag wíllen lezen maar niet zo goed weten waar te beginnen. Geïnspireerd door de Sustainable Development Goals (SDGs), die wij als UNESCO-organisatie van harte omarmen, hebben we gekozen voor een aantal thema’s die passen bij Fryslân en de Friezen: mensen die zorg en oog hebben voor hun directe omgeving: 

∙ Grenzen (hoe bewaar je een zekere eigenheid maar doorbreek je ongelijkheid?) 

∙ Beweging (Wat wil je behouden en wat zeker niet?) 

∙ Kringloop (Hoe geef je dingen door, hoe maak je de wereld duurzaam?) 

∙ Balans (Hoe kunnen literatuur of kunst in het algemeen helpen vorm te geven aan onze toekomst? Hoe komen we uit deze crisis?)

Het laatste thema wijst vooruit naar ons project ‘Uitgesteld geluk’ voor kunstmanifestatie Arcadia die volgend jaar zal plaatsvinden.

Veel leesplezier deze zomer. Waar u ook bent. En vertel er over aan anderen, deel uw leeservaringen, lees uw kinderen of uw familie voor. Lees!

Ernst Bruinsma

Zakelijk leider Leeuwarden UNESCO City of Literature