Omrop Fryslân Marga Claus, Kompleten. Afûk, Ljouwert 2013. www.margaclaus.nl Frank Westerman, Stikvallei. De Bezige Bij, Amsterdam 2013 318 siden, www.frankwesterman.nl Willem Otterspeer, De mislukkingskunstenaar. Willem Frederik Hermans. Biografie, deel 1 (1921-1952). De Bezige Bij, Amsterdam 2013. 862 siden, www.debezigebij.nl Op en út – 28 december

‘American Tabloid’ is in boek fan James Ellroy oer de masjinaasjes rûnom ‘the rise and fall’ fan John F. Kennedy. Krekt ien dei foar de moard op Kennedy hâldt it boek op en dat makket it allegear krekt nóch wat spannender en fassinearjender. Koartlyn kaam dit boek, it waard neffens my yn de jierren njoggentich publisearre, my twa kear yn it sin. De earste kear doe’t betocht waard dat dy moard miskien wol 50 jier achter ús leit, mar nei alle gedachten altyd foar ús út lizzen bliuwe sil. De greep fan Ellroy wie allinnich al wat dat oanbelanget fan [meer…]

Vorige week zat ik in de Martinikerk in Franeker. Daar vond een bijzondere plechtigheid plaats omdat Kees Kuiken voornemens was te promoveren op zijn onderzoek naar de geschiedenis van het Bildt. Het zal weinigen verrassen dat hij zijn verdediging met verve heeft volbracht. Toch wilde het maar geen groots evenement worden. Het cortege was misschien wat klein, de kerk wat groot en het publiek minder talrijk dan gehoopt. Maar er was wellicht meer aan de hand. Dergelijke dagen horen niet alleen hoogtijdagen te zijn in het leven van een promovendus, het is een belangrijk moment voor de wetenschap. De degens [meer…]

Op 31 augustus besproken in het programma Op en út van Douwe Heeringa, voor Omrop Fryslân. Ale S. Van Zandbergen, Littenser merke. Friese Pers Boekerij, Ljouwert 2013. www.friesepersboekerij.nl Op de achterflap lees ik dat dit een debuut is. Toch is de schrijver, geboren in 1957 als slagerszoon, geen volslagen onbekende in de Friese literatuur. Begin jaren tachtig was hij actief in het tijdschrift De Strikel en in It Skriuwersboun, maar na vijf jaar hield hij het voor gezien. Jarenlang was hij wiskundeleraar, maar de afgelopen vier jaar heeft hij, fietsend van Leeuwarden naar zijn werk in Sneek, de roman Littenser [meer…]

Wa’t op ynternet de namme Jabik Veenbaas (1959) yntikket, fynt him as filosoof, as oersetter, as dichter, mar ek as skriuwer fan literêr proaza. Lang wie hy warber yn de Fryske literatuer, as besprekker fan boeken, as dichter en as oersetter fan û.o. Obe Postma, mar de jongste jierren makke hy mear namme as Nederlânsktalich dichter en oersetter fan Ingelske dichters as Wordsworth en Coleridge en (mei Willem Visser) fan de Kritiken fan Immanuel Kant. En koartlyn ferskynde fan him it boek De verlichting als kraamkamer, by útjouwerij Nieuw Amsterdam. Yn dit boek besprekt Veenbaas fyftjin oansprekkende figueren út de [meer…]

Een onbevredigende zomer want te veel en te weinig. En een intrigerend boek waar ik – gelukkig – maar geen vat op kan krijgen. Dit citaat zal me lang bij blijven, omdat soms zulke momenten niet in augustus vallen, maar al in juli. En omdat de komma in de eerste zin niet voor het woordje ‘maar’ staat, waar je hem misschien eerder zou verwachten. Schoonheid zou ik dat misschien wel durven noemen. ‘Er was een tijd, meestal eind augustus, dat de zomer met een verblindende kracht op de bomen beukte die barstensvol in blad stonden maar plotseling op een dag [meer…]

‘Bloomsday’, doemde ineens op in mijn hoofd toen ik de film Oh Boy van regisseur Jan Ole Gerster zag. Omdat we in deze film een dag uit het leven volgen, in zwartwit, van de in Berlijn wonende, studentikoze drop-out Niko. Alles wat Niko aanpakt lijkt hem – op een wat onhandige wijze – uit handen te vallen. De ene grappige scene volgt op het andere absurdistische voorval en in hoog tempo verliest Niko zijn vriendin, zijn rijbewijs en uiteindelijk ook de financiële ruimte die zijn vader al die jaren heeft geboden. Nog geen kop koffie kan hij bestellen, laat staan [meer…]

Op 25 mei besproken in het programma Op en út van Douwe Heeringa, voor Omrop Fryslân. Benien van Berkel, Tobie Goedewaagen (1895-1980). Een onverbeterlijke nationaalsocialist. De Bezige Bij, Amsterdam 2013. www.debezigebij.nl Tobie Goedewaagen was enkele jaren getrouwd met de zus van de van oorsprong Friese typograaf Sjoerd Hendrik de Roos (1877-1962), min of meer een tijdgenoot van El Lissitzky. Die zuster, Annie, was voordien de partner van beeldhouwer en kunstenaar John Rädecker. Maar het huwelijk was geen lang leven beschoren, al zou Goedewaagen met zijn twee kinderen uit dit huwelijk wel bijna voortdurend contact houden. De kinderen van Annie uit [meer…]

Op 25 mei besproken in het programma Op en út van Douwe Heeringa, voor Omrop Fryslân. Piter Boersma, De krêftproef. Friese Pers Boekerij, Ljouwert 2012. www.friesepersboekerij.nl Het verhaal, de plot, is zeker wel aanwezig in deze experimentele roman, maar door de auteur nadrukkelijk ondergeschikt gemaakt. Hoofdpersoon, als je daar al van mag spreken in dit boek (dat een lange, lange, lange rij personages kent) is ene Jelle Westerbaan. ‘Wie ben ik’, ‘waar ben ik’ en ‘hoe kan ik de wereld een beetje gelukkiger te maken’? Dat zijn de exemplarische vragen die Westerbaan zichzelf stelt. Hij geeft iets van een antwoord [meer…]

Op 25 mei besproken in het programma Op en út van Douwe Heeringa, voor Omrop Fryslân. Vladimir Majakovski/El Lissitzky, Voor de stem. Uitgeverij Huis Clos, Rimburg/Amsterdam 2013. www.uitgeverijhuisclos.nl El Lissitzky, geboren in 1890 en gestorven in 1941, werkte in de jaren twintig, een periode van grote culturele bloei in Rusland, samen met o.a. Iljah Ehrenburg en met de dichter Vladimir Majakovski. Het was de tijd van experimenten. Mooi voorbeeld is ‘Zaoem’ van de futuristen. Daarbij werd gebruik gemaakt van niet-bestaande klankcombinaties die fonetisch wel mogelijk waren en zo nieuwe betekenissen moesten oproepen. Maar daarnaast werd er ook op unieke wijze [meer…]